Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΙΟΥΣΗ
Σαράντα δύο χρόνια μετά την ιερή στιγμή του «Πολυτεχνείου», τα αξιακά του φορτία παραμένουν τραγικά επίκαιρα και αμόλυντα στο πέρασμα του χρόνου, παρ’ ότι οι κομματικές φοιτητικές παρατάξεις το ιδιοποιήθηκαν, ενώ πολλά από τα στελέχη της εξέγερσης εξαργύρωσαν την «επιταγή» στο μεταπολιτευτικό πολιτικό χρηματιστήριο.
Στην κρίσιμη εποχή μας ο καθένας μας καλείται, να αγωνιστεί για μια πληθώρα αξιών, ο κατάλογος των οποίων είναι μακρύς: ανθρώπινη ζωή, αξιοπρέπεια, ανθρωπιά, αλληλεγγύη, ειρήνη, δικαιοσύνη, ισότητα, ελευθερία, δημοκρατία, αξιοκρατία, σεβασμός, πραγματική Παιδεία.
Εννέα μαθητές Λυκείου μιλούν για τη σημερινή αξία της επετείου. «Ψωμί, Παιδεία, Ελευθερία»: Σα να μην πέρασε μια μέρα…
|
ΦΛΩΡΑ ΠΡΟΜΠΟΝΑ
Το σύνθημα της εξέγερσης του Πολυτεχνείου είχε ουσία,είχε βάθος. Εξέφραζε την αγανάκτηση των φοιτητών απέναντι στο δικτατορικό καθεστώς και τον αγώνα τους για ψωμί,παιδεία,ελευθερία. Τρεις έννοιες θεωρητικές και παραγνωρισμένες ακόμη και στη σημερινή εποχή. Διότι όσο υπάρχει οικονομική κρίση και αστάθεια η εξασφάλιση του ψωμιού δυσκολεύει, όσο υπάρχουν δολοφόνοι της γνώσης που δεν καλλιεργούν προσωπικότητες και συνειδήσεις μελλοντικών πολιτών αλλά μηχανές εκτέλεσης έργου, δεν υπάρχει παιδεία και όσο επικρατεί η ψευδαίσθηση της δημοκρατίας μέσω του αποπροσανατολισμού της μάζας εκ μέρους των κυβερνήσεων, δεν υπάρχει ελευθερία. Το ερώτημα όμως είναι κατά πόσο έχουμε παραδειγματιστεί από τους ήρωες του 1974,και κατά πόσο η δική μας αγανάκτηση εκφράζεται μπροστά στο σημερινό καθεστώς. Το σύνθημα της εξέγερσης του Πολυτεχνείου έχει ουσία,έχει βάθος.
ΜΑΡΚΟΣ ΚΟΝΤΟΣ
Σαράντα δύο χρόνια μετά την εξέγερση των φοιτητών, τα μηνύματα του Πολυτεχνείου εξακολουθούν να είναι επίκαιρα, διαχρονικά, καθώς θέτουν προβληματισμούς στη σκέψη κάθε ελεύθερου ανθρώπου. Το Πολυτεχνείο δεν περιορίζεται στα πλαίσια μια επετείου, αλλά αποτελεί μια ανεξίτηλη ιστορία αντίστασης, έναν αγώνα για δημοκρατία, λαική κυριαρχία και για διασφάλιση της εθνικής ταυτότητας. Παράλληλα λειτουργεί και ως ιδανικό των γενεών που βιώνουν οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές κρίσεις. Οπωσδήποτε η ιστορική μνήμη δεν εξευτελίζεται, αλλά αφυπνίζεται όταν οι περιστάσεις το απαιτούν και δίνει το έναυσμα για προάσπιση θεμελιωδών εργατικών δικαιωμάτων και υλοποίηση του αναλλοίωτου συνθήματος «Ψωμί, παιδεία, ελευθερία». Συνεπώς, η πάλη της γενιάς του Πολυτεχνείου ας δράσει παραδειγματικά.
ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΜΑΣΤΡΑΠΑ
Είναι σίγουρο πως οι φωνές και τα συνθήματα που έβγαιναν πριν 42 χρόνια από τις ψυχές των τότε φοιτητών εκπροσωπούν και τους σημερινούς νέους. Συγκεκριμένα το ¨ΨΩΜΙ-ΠΑΙΔΕΙΑ-ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ¨ δεν γράφτηκε μόνο στο παρελθόν σε τοίχους αλλά συνεχίζει την πορεία του καθώς χαράζεται πάνω στα ¨θέλω¨ του καθενός από εμάς. ¨ΨΩΜΙ¨! Η φτώχεια μαστίζει τις σημερινές κοινωνίες και πολλά από τα προαπαιτούμενα για την επιβίωση ενός ανθρώπου απουσιάζουν. Άνθρωποι σε παγκάκια, μωρά να κλαίνε, παιδιά να πουλάνε χαρτομάντηλα σε τιμές απελπισίας.. Η ζωή πολλών ανθρώπων έγινε φανάρι που ανάβει πράσινο σε κάθε είδους συμφορά. ¨ΠΑΙΔΕΙΑ!¨ Πού είναι οι ηθικές αξίες, η αλληλεγγύη, η φιλαλληλία για τα οποία εμείς οι Έλληνες κάποτε ξεχωρίζαμε? Πού είναι η παρέμβαση του εκπαιδευτικού συστήματος σε όλα αυτά? Μια από τις θεμελιώδεις αξίες μια χώρας έχει αρχίσει ήδη να εκφυλίζεται. Τέλος, η ¨ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ!¨ Θα φτάσουμε στο σημείο να αναρωτιόμαστε τι σημαίνει αυτή η λέξη. Τα ΜΜΕ κατακλύζουν με πληθώρα μηνυμάτων τον δέκτη και επιθυμούν να περάσουν με άμεσο τρόπο καθετί τους εξυπηρετεί οικονομικά και πολιτικά. Γνώμη αντίθετη με εκείνων που ασκούν την εξουσία δεν προβάλλεται σχεδόν ποτέ, ενώ τα περιστατικά παραπληροφόρησης ή απόκρυψης στοιχείων δεν είναι σπάνια. Γίνεται επομένως αντιληπτό πώς ένα τέτοιο σύνθημα δεν μπορεί να μην εκφράζει και τους σημερινούς νέους.
ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΝΤΟΥΛΑ
Το πολυτεχνείο περνάει ενα διαχρονικό μήνυμα. Συμβολίζει, ουσιαστικά την προσπαθεια των νέων να αλλάξουν τις πολιτικές καταστάσεις, οι οποίες όπως τοτε «στραγγίζουν» τα όνειρα των νέων και δημιουργούν ατομοκεντρικες κοινωνίες. Το πολυτεχνείο τοτε ηταν η επαναστατική κινηση των νέων ανθρώπων για την ανατροπή ενος καθεστώτος, της χούντας.Σημερα περνάει το μήνυμα στους νέους οτι τιποτα δεν χάνεται οταν παλευουμε γι αυτο. Ο νεος ειναι η ελπίδα της κοινωνιας, μια χρυσή εφεδρεία. Το επαναστατικό αίμα που κυλάει μεσα του μπορει να ανατρέψει μια ολόκληρη κοινωνία! 42 χρονια πριν Εκείνος ο νεος πάλευε για τα ιδανικά του, για τις αξίες, του για τα πιστευω, για το μέλλον του. 42 χρονια μετα το πολυτεχνείο Ο νεος παλεύει ακομα στο όνομα της δημοκρατίας που δεν επιτρέπει να διαλυσει κανεις ! Το πολυτεχνείο ηταν ειναι και θα ειναι ενα συμβολο κινητοποίησης των νέων , η ελπίδα για την αλλαγή, για μια νεα αρχη !!
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΟΥΡΟΥΣΙΑΣ
17 Νοέμβρη 1973, με διαταγή της Χούντας το τανκ σπάει την πόρτα του Πολυτεχνείου και πολυάριθμοι φοιτητές χάνουν τη ζωή τους. Δεν χάνουν όμως την ελπίδα τους για ένα καλύτερο αύριο και την πίστη τους στην ελευθερία. Όλα αυτά πέρασαν στις επόμενες γενιές και έτσι, λοιπόν, οι φοιτητές του Πολυτεχνείου, τα απλά αυτά παιδιά, αν και με μηδαμινές ελπίδες να επικρατήσουν του στρατού, ύψωσαν το ανάστημά τους και αποτέλεσαν το σύμβολο της αντίστασης απέναντι σε οτιδήποτε καταστρατηγεί τα ανθρώπινα δικαιώματα και υπονομεύει το δημοκρατικό φρόνημα. Σήμερα, το σύμβολο αυτό ίσως έχει χάσει την αξία και τη δύναμη του. Στο όνομα μιας δήθεν ισονομίας, ισηγορίας και ισοπολιτείας, και ηθικές καταπατήσεις γίνονται και η ευνοιοκρατία, οι πελατειακές σχέσεις και τα προσωπικά συμφέροντα κυριαρχούν και κάθε είδους ατασθαλία προκύπτει. Μέσα σε ένα κλίμα δηώσεως, η αδικία και η αναξιοκρατία έχουν τον πρώτο λόγο. Από τα παραπάνω, λοιπόν, εύλογα τίθεται το ερώτημα: ποια είναι η σημασία και το νόημα της θυσίας των φοιτητών το Νοέμβρη του 1973;
Δύσκολα μπορεί κάποιος να απαντήσει σε ένα τέτοιο ερώτημα. Πάντως, για να κατανοήσουμε το νόημα αυτό, θα το εντάξουμε στο πλαίσιο ενός σχολείου. Φυσικά, σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να παρομοιαστεί η κατάληψη του Πολυτεχνείου τότε, με μία απλή σχολική κατάληψη του σήμερα. Παρά όλα αυτά, στην τελευταία σχηματίζονται διάφορες «παρατάξεις». Υπάρχουν τα παιδιά που ψηφίζουν υπέρ και τα παιδιά που ψηφίζουν κατά. Οι κατηγορίες αυτές χωρίζονται εκ νέου σε άλλες δύο. Έτσι, λοιπόν στους υπέρ υπάρχουν αυτοί που υπερασπίζονται τα αιτήματά τους και αυτοί που εύκολα υποκινούνται από τους υπολοίπους, δίνοντας μία ψήφο ανεύθυνη χωρίς να την υπερασπιστούν. Παράλληλα, στους κατά υπάρχουν αφενός αυτοί που δίνουν μία ψήφο και απλά αδιαφορούν για την κατάσταση και αφετέρου αυτοί που ενώ έχουν κάποια άποψη φοβούνται να την εκφράσουν πιστεύοντας πως θα στοχοποιηθούν από τους συμμαθητές τους. Τα αποτελέσματα είναι καταστροφικά και εις βάρος τόσο του σχολείου όσο και όλων των μαθητών.
Ο φόβος αυτός και η έλλειψη κριτικής σκέψης, απότοκα του ατομικισμού και του υλικού ευδαιμονισμού, αποτελούν τις βασικές διάφορες ανάμεσα στην εποχή του 1973 και τη σημερινή. Το άτομο εστιάζοντας στην κάλυψη των προσωπικών του αναγκών, αδιαφορεί για την πνευματική καλλιέργεια και το κοινωνικό σύνολο. Γίνεται αδρανής και πειθήνιος, πέφτοντας έτσι θύμα της μαζοποίησης. Ως συνέπεια φοβάται να έρθει σε επαφή με τον εαυτό του. Το «ένδον σκάπτε» έχει μείνει λόγος κενός. Ο μόνος τρόπος να ξεφύγει κανείς από αυτήν την παγίδα της σύγχρονης κοινωνίας, είναι η πνευματική εντιμότητα και η ηθική ανδρεία, δηλαδή ο σεβασμός απέναντι στη άποψη του άλλου και το θάρρος της έκφρασης γνώμης ανεξαρτήτου των συνεπειών που αυτή συνεπάγεται. Η θυσία των φοιτητών του Πολυτεχνείου αποτελεί χαρακτηριστικό πρότυπο σύζευξης και λειτουργίας αυτών των δύο.
Επομένως λοιπόν, με σεβασμό στη γνώμη των άλλων, με θάρρος να εκφράσουν την επιθυμία τους για ψωμί, παιδεία, ελευθερία και με τόλμη να αντισταθούν απέναντι στη δικτατορία, τα παιδιά αυτά έγιναν ήρωες. Και αυτό διότι μόνο ένας ήρωας διαθέτει πνευματική εντιμότητα και ηθική ανδρεία για να ξεχωρίσει από το πλήθος και να αντιμετωπίσει την αδικία. Σήμερα η θυσία στο Πολυτεχνείο θεωρείται συνώνυμο του ηρωισμού, μεταδίδοντας ένα βασικό μήνυμα ελπίδας. Τελικά, πετάει μόνο όποιος τολμήσει να πετάξει!
ΑΛΙΚΗ ΑΘΟΥΣΑΚΗ
Ψωμί, παιδεία, ελευθερία… Φαίνεται ίσως παράδοξο πώς σε δύο διαμετρικά αντίθετα πολιτεύματα και καθεστώτα, το ίδιο σύνθημα παραμένει ακόμη τόσο επίκαιρο. Και πραγματικά αυτό μπορεί καθένας να το παρατηρήσει με μία ματιά στην καθημερινότητα. Πόσο πολλοί είναι οι άνθρωποι, οι οποίοι δεν έχουν να φάνε ένα κομμάτι ψωμί; Πόσο πολλοί είναι οι άνθρωποι που δεν έχουν πρόσβαση στην εκπαίδευση σήμερα; Και τελικά, πόσοι είναι αυτοί που έχουν την πνευματική ελευθερία να κάνουν τις επιλογές τους; Η απάντηση σε αυτά τα ερωτήματα μαρτυρεί τη θέση κάθε πολίτη σε αυτήν την κοινωνία. Και ποια είναι αυτή η θέση; Είναι δυστυχώς η αδράνεια, η αδιαφορία, η απάθεια. Η δικτατορία, εξ’όρισμού απολυταρχικό καθεστώς, ήταν ανέκαθεν εμπόδιο στην έκφραση της ανθρώπινης φύσης. Απαγορεύει κάθε είδους ελεύθερη εκδήλωση απόψεων και συναισθημάτων και επιδιώκει να κρατά τον άνθρωπο υποχείριό της, πείθοντάς τον μάλιστα ότι αυτή η πολύπλευρη υποταγή είναι και δική του επιθυμία. Όμως η δικτατορία δεν έχει μονάχα μία μορφή. Το ανθρώπινό της πρόσωπο έδειξε το 1967, όταν η Χούντα των Συνταγματαρχών ανέλαβε πραξικοπηματικά την εξουσία στη χώρα μας και για τα επτά επόμενα χρόνια δηλητηρίασε την κοινωνία μας. Νέα δεδομένα στην παιδεία, νέα δεδομένα στην πολιτική και όλα εξυπηρετούσαν τελικά τους σκοπούς των λίγων, οι οποίοι αυθαίρετα αποφάσισαν ότι μπορούσαν να στερήσουν την ελευθερία από τους συνανθρώπους τους. Και όμως, δεν ήταν λίγοι αυτοί οι οποίοι επέλεξαν ακόμη και να συνεργαστούν, να συμβιβαστούν, προκειμένου η κατάσταση αυτή να τους αφήσει άθικτους και οι οποίοι σήμερα πιθανόν να καρπώνονται τους κόπους των υπολοίπων για την ελευθερία. Σήμερα, θα έλεγε κανείς ότι δεν βιώνουμε αυτήν τη μορφή της δικτατορίας. Βιώνουμε, όμως, μια διαφορετική όψη της, ακόμη πιο επικίνδυνη, που στοχεύει στην αλλοτρίωση της ανθρωπιστικής μας συνείδησης. Θα ήταν πιο οικείο αν της δίναμε τους εξής χαρακτηρισμούς: ατομικισμός και
υλικός ευδαιμονισμός. Δύο έννοιες-παγίδες, στις οποίες η πλειοψηφία έχει υποκύψει, παρόλο που το αρνείται. Πλέον έχει εκλείψει το ατίθασο και ασυμβίβαστο πνεύμα που αρμόζει στον άνθρωπο και ο ίδιος βρίσκεται σε λήθαργο, μία πλασματική ευτυχία που νομίζει ότι έχει δημιουργήσει ο ίδιος. Επιδιώκει συνεχώς τον πλουτισμό, με θεμιτά και αθέμιτα μέσα, και γεμίζει την καθημερινότητά του με ένα «υλικό κενό»…Γιατί αλήθεια ποια είναι η ουσία των υλικών αγαθών όταν δεν μπορεί πλέον ο άνθρωπος να δημιουργήσει ουσιαστικές σχέσεις με τον διπλανό του; Θύμα του καταναλωτισμού και της μαζοποίησης, πιστεύει ότι ανήκει σε ένα σύνολο με όραμα· ψάχνει να βρει τον εαυτό του μέσω των άλλων και τελικά τον χάνει εντελώς. Και παράλληλα, παρατηρεί παθητικά την κρίση και τη δυστυχία στον κόσμο αλλά αδιαφορεί, διότι «δεν πειράζει, μακριά από εμάς»…Μιλάμε συνεχώς για την πείνα, την απαιδευσία, την ανελευθερία στον Τρίτο Κόσμο, αλλά ελάχιστοι είναι αυτοί που πραγματικά βοηθούν για την αντιμετώπισή τους. Η δικτατορία, ήταν αυτή που οδήγησε τους φοιτητές πίσω απο τα κάγκελα του Πολυτεχνείου στις 17 Νοεμβρίου του 1973, για να παλέψουν για την ελευθερία τους. Όλοι θαυμάζουμε την ηθική τους συνέπεια και τον ηρωισμό τους και αναγνωρίζουμε τη σημασία των όσων πέτυχαν. Η μαχητικότητά τους και η δίψα τους για ελευθερία ξεπέρασαν το φόβο και τη δειλία των υπολοίπων…Και τελικά η προσπάθειά τους απέδωσε καρπούς. Στις μέρες μας, το ζήτημα είναι λίγο πιο δύσκολο, με την έννοια ότι για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που πλήττουν την κοινωνία μας, εθνική και παγκόσμια, είναι απαραίτητο να απαγκιστρωθεί η νοοτροπία του ανθρώπου απο την ιδιοτέλεια και να στραφεί στον ανθρωπισμό. Για να πλησιάσει το 1973 το 2015, πρέπει να ξεφύγουμε από τον ηθικό κομφορμισμό· να κάνουμε τη μετάβαση από το «έγώ» στο «εμείς». Το οφείλουμε στην κοινωνια…Το οφείλουμε στον άνθρωπο.
ΝΕΚΤΑΡΙΑ ΓΕΡΟΠΑΝΟΥ
Και η σημερινή εποχή αντανακλά το μήνυμα ‘Ψωμί, παιδεία, ελευθερία!’ .Μπορεί να ακούγεται παρωχημένο και αναχρονιστικό, αλλά αποτελεί διαρκές αίτημα της εποχής μας. Το 2015, σε μία περίοδο μεγάλων αλλαγών, έντονων ανακατατάξεων και δυσχερειών η νεολαία καλείται να αγωνιστεί για τα αυτονόητα, ενάντια στη φτώχεια και την ανέχεια, για το ψωμί που από πολλά νοικοκυριά λείπει, για μία θέση εργασίας στον ορυμαγδό της ανεργίας. Και ενώ ,λοιπόν, η δυστυχία και η παρακμή δεσπόζουν, η νέα γενιά-το μέλλον της χώρας-που θα έπρεπε να αντιδρά και να αποτελεί μέσο κοινωνικής ενεργοποίησης βυθίζεται στην ημιμάθεια, αφού ο θεσμός του σχολείου υποβαθμίζεται και η ‘δωρεάν και δημόσια’ παιδεία αντικαθίσταται από αποσπασματικές και ετερόκλητες γνώσεις. Υπάρχει, λοιπόν, ελευθερία; Η πνευματική παγίδευση ,που επιδιώκουν τεχνηέντως θεσμοθετημένοι και άτυποι φορείς(όπως Μ.Μ.Ε.), συνεπάγεται την αδράνεια και αγκύλωση της σκέψης και κατ΄επέκταση τη χειραγώγηση των ατόμων.Κι αν όλα αυτά φαντάζουν υπερβολικά, ας επαναδιατυπώσουμε το μήνυμα του Πολυτεχνείου του 1973:<<Ζωή, όχι επιβίωση! >>
ΑΡΗΣ ΠΑΠΑΔΑΝΙΗΛ
«Οι εργάτες φωνάζουν για ψωμί, οι άνεργοι πεινούσαν, τώρα πεινούν και όσοι εργάζονται», αναφέρει χαρακτηριστικά ο Μπρεχτ. Εικόνες φτώχειας, εξαθλίωσης, ανεργίας και κοινωνικής ανισότητας · στιγμιότυπα του χθες αλλά και του σήμερα. Εάν κάποιος αντιδράσει άραγε η φωνή του θα ακουσθεί στον ορυμαγδό του πλήθους; 41 χρόνια αργότερα το σύνθημα ενός ενωμένου λαού «Ψωμί, Παιδεία Ελευθερία» πιο επίκαιρο από ποτέ. Ελεύθεροι αγωνιζόμενοι Έλληνες με απαράμιλλη αυταπάρνηση μάχονταν αψηφώντας τη σκιά του μαύρου θεριστή, προασπίζοντας τις αιώνιες αξίες της ελευθερίας, της δημοκρατίας και της κοινωνικής δικαιοσύνης. Σήμερα σε ένα κλίμα ψευδεπίγραφης δημοκρατίας περισσότερο από κάθε άλλη εποχή παρουσιάζεται η αδήριτη ανάγκη για ανθρώπους με ηθική ανδρεία και πνευματική εντιμότητα. Χρειαζόμαστε περισσότερους νέους να βαδίσουν στο μοναχικό δρόμο των ηρώων!
ΜΑΡΙΑΛΕΝΑ ΙΣΑΡΗ
Ένα σύνθημα το οποίο έχει στιγματίσει -με ανεξίτηλο, ίσως, τρόπο- την ελληνική ιστορία. Στην επανάσταση του ΄73 αποτέλεσε την κινητήρια δύναμη για τη γενναία αντίσταση των πολιτών και κυρίως των φοιτητών, απέναντι στη χούντα. Ποια είναι, όμως, η σημασία της φράσης αυτής στη σύγχρονη κοινωνία; Πολλοί ισχυρίζονται πως αποτελεί το υπόβαθρο για την ανάδειξη νέων επαναστατικών ενεργειών από την νεολαία, αυτή τη φορά ενάντια στις αυθαιρεσίες των κυβερνήσεων και στις δυσμενείς συνθήκες που προκύπτουν, μέσα στις οποίες, δυστυχώς, καλούνται οι νέοι να χάσουν τις ζωές τους. Άλλοι, πιο μετριοπαθείς, υποστηρίζουν πως αυτό το σύνθημα εκπροσωπεί απλώς μια λαμπρή επαναστατική δράση του παρελθόντος, η οποία, όμως, δεν έχει κάποιο αντίκτυπο στον τρόπο σκέψης της επαναπαυμένης σύγχρονης νεολαίας. Η φράση αυτή, όμως, πρέπει να επηρεάσει τον τρόπο σκέψης της επαναπαυμένης σύγχρονης νεολαίας, να την ενεργοποιήσει, έτσι ώστε να μην είναι πλέον «επαναπαυόμενη»! Όλοι μας έχουμε υποχρέωση να δράσουμε, παίρνοντας παράδειγμα από την προηγούμενη γενιά. Ψωμί, παιδεία, ελευθερία, φώναζαν οι φοιτητές του ΄73, και εμείς οφείλουμε να τους ακολουθήσουμε…
|
