Το δημοψηφισμα για την ανεξαρτησία στην Καταλονία προκαλεί σοβαρά διλήμματα στους αριστερους και της Καταλονιας, αλλά και της Ισπανίας. Με τημ «κονκισταδόρικη» στάση της Μαδρίτης και του Ραχόι υπάρχει μια φαινομενικη σύμπνοια γιατι όλοι τον καταδικαζουν, εντουτοις ο κοινός εχθρός ενώνει ως ένα σημείο και όχι σε βάθος.
Για παράδειγμα οι δεξιοι κεφαλαιουχοι αλλά και αστοί και μικροαστοί που τάσσονται υπέρ της ανεξαρτησιας, πέραν του εθνικου στοιχείου που φυσικα ενυπαρχει, έχουν και την ένσταση οι πλουσιες περιοχές της Ισπανίας (όπως η Καταλονια) να μην επιδοτουν τις φτωχές και να μη μοιράζονται τα μετρα λιτότητας εξισου
Οι αριστεροι ειναι υπέρ της αυτοδιάθεσης και της άμεσης δημοκρατίας, ομως βλέπουν κιόλας ότι ουσιστικά δεν πρόκειται για αριστερό, αλλά κυρίως αστικο κινημα που βάζει τον εθνικισμό σαν παντιέρα
Οι αριστεροί της Ισπανίας θέλουν ως ένα βαθμό να προχωρήσει η υπόθεση της αυξημένης αυτονομιας της Καταλονίας και η προοπτικη της ισότιμης ομοσπονδιας επειδή θέλουν ουσιαστικα να αποδυναμώσουν τον Ραχόι και τη δεξιά. Όμως δεν θέλουν την ανεξαρτησία της Καταλονίας «με την καρδιά τους». Η ενότητα της Ισπανιας και του «ισπανικου λαού» διαπερνά και την αριστερά, που έχει κι αυτή τον εθνικισμό της. Και που επισημα δεν μιλά για το δικό της εθνικισμο, αλλά μέμφεται διακριτικά τον εθνικισμό των Καταλανών και τους ζητάει «να μην παιζουν τα παιχνιδια του κεφαλαίου»
Καποιοι αναφερονται στις κινήσεις απόσχισης της Καταλονιας ως «κόλπο του κεφαλαίου και σύγκρουση καπιταλιστικών και αστικων δυναμεων». Ομως επειδή ακριβως οι Καταλανοι ειναι πια σε σημαντικό βαθμό εθνικιστές (και σε αυτό έπαιξε σημαντικότατο ρόλο και η οικονομική κριση των τελευταίων ετών), κανένα κομμα της αριστεράς δεν θέλει να χάσει ψήφους με το θέμα της ανεξαρτησίας και να πάρει θέση κατά της απόσχισης ανοιχά. Πολυ δε περισσότερο τα καταλανικά αριστερά κόμματα
Ο Jean-Jacques Kourliandsky, συντηρητικός αλλά ειδικος σε ιβηρικά ζητήματα στο γαλλικό ινστιτουτο Διεθνών Σχέσεων και Στρατηγικής, όταν ερωτάται από την εφημερίδα Le Monde για το αν στο δημοψήφισμα έπαιξε ρόλο η σχετικα καλή οικονομικη κατάσταση στην Καταλονία, απαντά
«Ενα απο τα βασικα ζητήματα διαφωνίας μεταξύ Βαρκελώνης και Μαδρίτης ειναι οτι οι Καταλανοί θέλουν να αποφασίζουν για τους φορους τους και να μην επιβαρύνονται. Ομως ο μέσος Ισπανός θεωρεί την Καταλονία πλουσια περιοχή που δεν χρειαζεται να ανακουφιτεί από φορολογικά βάρη. Η Καταλονία αντιπροσωπεύει περίπου το 20% του ισπανικού ΑΕΠ. Ουσιαστικά ζητάει κάτι παρόμοιο με τις πλουσιες χωρες στην ΕΕ. Δεν επιθυμούν να πληρώσουν για τις φτωχές περιφέρειες στο όνομα της εθνικής αλληλεγγύης. Η συζήτηση στην Καταλονία είναι ο βαθμός στον οποίο πρέπει να περάσει αυτή η αλληλεγγύη. Από την πλευρά της Μαδρίτης, αναρωτιέται κανείς γιατί θα πρέπει να χορηγήσει ειδικό καθεστώς στους Καταλανούς, οι οποίοι θεωρούνται πλουσιοι από τους πολίτες της στην κεντρικη και νότια Ισπανία. Για το Λαϊκό Κόμμα, η Ισπανία είναι μία, μεγάλη και αδιαίρετη και δεν θέλει να κάνει παραχωρήσεις στον Καταλανικό εθνικισμό»
Στο ερώτημα τι διόγκωσε τον εθνικισμό στην Καταλονια, απαντά
«Η αποσχιστική τάση ήταν σε εξέλιξη, αλλά η πλειοψηφία των Καταλανών δεν είναι ούτε υπέρ της απόσχισης αλλα ούτε και με τον Ραχόι. Οι πιο πολλοί θέλουν μια ενδιάμεση λύση, ένα καθεστώς αυτονομίας που αναγνωρίζει την Καταλονία ως έθνος και της δίνει φορολογικές πρωτοβουλίες. Το 2006, η θέση αυτή, που υποστηρίζεται από την πλειοψηφία των Καταλανών είχε επιτρέψει τη θέσπιση ενός νέου αυτόνομου καθεστώτος με την υποστήριξη της Σοσιαλιστικής κυβέρνησης του Χοσέ Λουίς Ροντρίγκεθ Θαπατέρο και της καταλανικής Δημοκρατικής Αριστεράς
Ομως το 2010 υπό την κυβέρνηση του Λαϊκού Κομματος η Ισπανία κατήργησε 24 από τα 226 άρθρα της συμφωνίας της κεντρικής κυβέρνησης με τους Καταλανούς. Οι τελευταίοι (των δεξιών περιλαμβανομένων) αισθάνθηκαν προδομένοι από το Λαϊκο Κόμμα και την Μαδρίτη και ριζοσπατικοποιήθηκαν προς την απόσχιση καθώς έβλεπαν οτι στο θέμα της φορολογίας που τους «καίει» περισσότερο, δεν είχαν τρόπο να αποκτήσουν περισσότερα δικαιώματα όσο παρέμεναν εντός της Ισπανίας»
Αριστερές θέσεις
Το καταλανικό αριστερό ριζοσπαστικό κόμμα CUP αγωνίζεται «για μια Καταλονία ανεξάρτητη, σοσιαλιστική, περιβαλλοντικά βιώσιμη και απαλλαγμένη από την πατριαρχία». Στις τελευταίες καταλανικές εκλογές υπερδιπλασίασε την επιρροή του, αποσπώντας 8,2% και εκλέγοντας 10 βουλευτές (το δεξιό Λαϊκό Κόμμα του ισπανού πρωθυπουργού Ραχόι έλαβε 8,5%).
Δεν συμμετέχει στην καταλανική κυβέρνηση, αλλά της παρέχει ανοχή – που ήταν απαραίτητη για το σχηματισμό της από τον συνασπισμό «Μαζί για το Ναι» και για να ολοκληρωθεί η διαδικασία του δημοψηφίσματος.
Εξαιτίας και των στενών σχέσεών του με τη βασκική Πατριωτική Αριστερά, το CUP βρίσκεται εδώ και χρόνια στο στόχαστρο της Μαδρίτης. Δεκάδες μέλη του έχουν διωχθεί ποινικά τα τελευταία χρόνια για τη δράση τους ή και για ομιλίες τους.
Η Άινα Τέλα, εκπρόσωπος του καταλανικού αριστερού ριζοσπαστικού κόμματος CUP σε συνέντευξή της προς τον «Δρόμο της Αρυστεράς» είχε πει
«Το επίδικο είναι πια εάν θα επιβιώσει ή όχι το καθεστώς του 1978, που επιβλήθηκε στους λαούς μας μέσα από τη λεγόμενη «μετάβαση» από τη δικτατορία του Φράνκο σε ένα υποτίθεται δημοκρατικό πολίτευμα. Χωρίς να γίνει καμία κάθαρση και επιβάλλοντας σιωπή όσον αφορά τα δικαιώματα των εθνών που επί δεκαετίες καταπιέζονταν και «εξισπανίζονταν» βίαια. Σε ό,τι μας αφορά, δεν επιδιώκουμε καμιά ψευτομεταρρύθμιση του καθεστώτος του 1978. Θέλουμε μια πραγματική αλλαγή σε όλο το ισπανικό κράτος. Να υλοποιηθεί δηλαδή το δικαίωμα όλων των υπηκόων της Μαδρίτης στην αυτοδιάθεση, κι έπειτα οι λαοί, κυρίαρχοι, να αποφασίσουν σε τι είδους κράτος θέλουν να ζουν και τι είδους σχέσεις, ομοσπονδιακές ή άλλες, θέλουν να έχουν με τους γείτονές τους.
Στο ερώτημα του «Δρόμου» ότι αρκετοί τους αποκαλούν «εθνικιστές» ή και «οπισθοδρομικούς», απάντησε γελώντας
«Έχουμε ακούσει αρκετά τέτοια επίθετα. Τα λένε αυτοί που είτε αγνοούν παντελώς τις αρχές μας, είτε εν γνώσει τους επιχειρούν να μας σπιλώσουν. Θα περιοριστώ να πω ότι ο διεθνισμός είναι πολύ ψηλά στις προτεραιότητές μας. Είναι ένας από τους ιδρυτικούς πυλώνες μας. Ο Νότος και η Μεσόγειος είναι η γειτονιά μας, και γι’ αυτό θέλουμε μια ανεξάρτητη Καταλονία, που θα συμβάλλει σε ανώτερες μορφές περιφερειακής συνεργασίας με τη συμμετοχή όλων των μεσογειακών λαών – ευρωπαϊκών και αραβικών. Επιδιώκουμε διακρατικές και περιφερειακές σχέσεις που θα είναι ισότιμες και αδελφικές, χωρίς αποικιοκρατικές αντιλήψεις, ώστε να συνδιαχειριστούμε τα κοινά μας προβλήματα και να συμβάλλουμε στην επίλυση διεθνών συγκρούσεων. Ελπίζουμε και πιστεύουμε ότι η νίκη του εναλλακτικού δρόμου που προτείνουμε θα δώσει κουράγιο στους λαούς της γειτονιάς μας, και ώθηση στη δημιουργία νέου τύπου διεθνών σχέσεων. Έτσι καταλαβαίνουμε εμείς το διεθνιστικό μας καθήκον!»
Σε άρθρο του στην «Εφημερίδα των Συντακτών» ο Καταλανός δημοσιογράφος Ζοάν Μας αναφέρει μεταξύ άλλων τα εξής:
«Καταλονία… Την κατακτήσαμε το 1939 και είμαστε διατεθειμένοι να την κατακτήσουμε όσες φορές χρειαστεί», δήλωσε o Μανουέλ Φράγα Ιριμπάρνε το 1968, αναφερόμενος στην κατάκτηση της Καταλονίας από τον φασιστικό στρατό στο τέλος του εμφυλίου πολέμου.
Tο φρανκικό καθεστώς θα εξαφανιστεί τελικά αλλά ο Φράγα δεν εξαφανίστηκε από τον πολιτικό χάρτη.
Ηταν ένας από τους εκπροσώπους του πρώην μηχανισμού εξουσίας του φασιστικού καθεστώτος που συμμετείχαν στην κατάρτιση του Συντάγματος για να επιβάλουν ορισμένα περιοριστικά μέτρα, τα οποία η νέα ισπανική Δημοκρατία κληρονόμησε από τον φρανκισμό.
Ηταν επίσης ο ιδρυτής της δεξιάς Alianza Popular (Λαϊκή Συμμαχία), που αργότερα θα μετεξελισσόταν στο Λαϊκό Κόμμα (PP), το οποίο σήμερα κυβερνά το ισπανικό κράτος υπό τον Μαριάνο Ραχόι και αρνείται το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης της Καταλονίας.
Στην Καταλονία, ωστόσο, το PP ήταν πάντα αμελητέο. Στις τελευταίες περιφερειακές εκλογές του 2015 πήρε μόνο 11 έδρες στο τοπικό Κοινοβούλιο, σε σύνολο 135 βουλευτών διαφόρων πολιτικών σχηματισμών.
Στο παρελθόν, ο ισπανοκεντρικός μηχανισμός είχε κύριο σύμμαχο το δεξιό καταλανικό κόμμα CiU, το οποίο κυβέρνησε την Καταλονία περισσότερο από μισό αιώνα, αλλά το σχέδιο της ανεξαρτησίας τούς διέσπασε και πρόσφατα διαλύθηκε.
Ο πλειοψηφικός πυρήνας του, που είναι υπέρ της ανεξαρτησίας, ενσωματώθηκε στον συνασπισμό του Junts Pel Sí (JxSí), ο οποίος κυβερνά την Καταλονία τα τελευταία δύο χρόνια, με πολιτικό πρόγραμμα που τονίζει το ζήτημα της ανεξαρτησίας.
Η ομάδα, υπό την ηγεσία του προέδρου Κάρλες Πουτζντεμόν, συγκροτείται επίσης από το ERC, ένα κόμμα σοσιαλδημοκρατικής κατεύθυνσης με μακρά ιστορία, το οποίο κυβερνούσε την Καταλονία κατά τη δεκαετία του 1930 και τον εμφύλιο πόλεμο.
Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, ο αντίκτυπος της οικονομικής κρίσης και η άνοδος του κινήματος της ανεξαρτησίας έχουν μεταβάλει την πολιτική σκηνή της Καταλονίας, μετακινώντας την προς τα αριστερά.
Αυτό το πλαίσιο σχετίζεται επίσης με την κληρονομιά του κινήματος των Αγανακτισμένων: τις μαζικές κινητοποιήσεις ενός μη οργανωμένου πολιτικά κόσμου, το 2011, για άμεση δημοκρατία, κατά της πολιτικής λιτότητας και ενάντια στην πολιτική τάξη που οδήγησε τη χώρα στην οικονομική κρίση.
«Οι διαδηλώσεις έθεσαν ένα προηγούμενο. Από αυτή την εμπειρία πολλά κινήματα και λαϊκές συνελεύσεις έκαναν την εμφάνισή τους σε γειτονιές και πόλεις, που οργανώθηκαν για να αμφισβητήσουν το συνταγματικό καθεστώς του 1978», εξηγεί ο καθηγητής του Συνταγματικού Δικαίου, Μάρκο Απαρίθιο.
Μεταξύ 2014-15, διάφοροι εναλλακτικοί σχηματισμοί που προέκυψαν από τα κοινωνικά κινήματα διείσδυσαν στους θεσμούς της Καταλονίας και του ισπανικού κράτους, με πολιτικά σχέδια για δημοκρατική ανανέωση.
Σήμερα, σε σχέση με το δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία, οι νέες αριστερές οργανώσεις έχουν διαφορετικές απόψεις και στρατηγικές, αλλά όλες διεκδικούν το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης.
Το Podemos, με επικεφαλής τον Πάμπλο Ιγκλέσιας, και το νέο κόμμα Catalunya en Comú (Καταλονία από Κοινού), στέλεχος του οποίου είναι η εμβληματική δήμαρχος της Βαρκελώνης, Αντα Κολάου, θεωρούν ότι το δημοψήφισμα της 1ης Οκτωβρίου είναι θεμιτό, αλλά δεν προσδίδει δεσμευτικό χαρακτήρα στην ψηφοφορία, επειδή δεν πιστεύουν ότι αυτή έχει επαρκείς εγγυήσεις.
Τα δύο κόμματα, σύμμαχοι στο εθνικό ισπανικό Κοινοβούλιο, θέλουν να χτίσουν ένα ομοσπονδιακό μοντέλο χώρας, με πολυεθνική οπτική, ώστε όλα τα έθνη του ισπανικού κράτους -Καταλονία, Χώρα των Βάσκων, Γαλικία και Ανδαλουσία- να αναγνωριστούν ως λαοί με πλήρη δικαιώματα.
Ωστόσο, ένα τμήμα της καταλανικής αντικαπιταλιστικής Αριστεράς θεωρεί ότι η φεντεραλιστική στρατηγική που προτείνεται από το Podemos ή από τo Catalunya en Comú δεν είναι ρεαλιστική.
«Στο πλαίσιο του ισπανικού κράτους δεν υπάρχει ισχυρός συσχετισμός δυνάμεων για την πραγματοποίηση ριζικής αλλαγής των πολιτικών, στην Καταλονία όμως υπάρχουν αυτές οι συνθήκες», λέει ο Αντόνι Τρομπάτ, δημοσιογράφος και μέλος του Διεθνούς Κέντρου Εθνοτικών και Εθνικών Μειονοτήτων του Escarré (CIEMEN).
«Το Podemos κέρδισε μόνο το 20% των ψήφων στις τελευταίες γενικές εκλογές και είναι τρίτη δύναμη στο ισπανικό Κοινοβούλιο. Δεν έχει σπάσει το δίπολο μεταξύ Λαϊκού Κόμματος και Σοσιαλιστών, των δύο πολιτικών δυνάμεων που μοιράζονται την εξουσία από το τέλος του καθεστώτος του Φράνκο», λέει ο Τρομπάτ.
Επίσης, κατά τη γνώμη του, «η Ισπανία είναι μια χώρα ιακωβίνικης και συγκεντρωτικής παράδοσης, με έναν σοβινιστικό εθνικισμό που διαπερνά και την Αριστερά».
Σύμφωνα με τον Τρομπάτ, «ένα τμήμα του Podemos διάκειται ευνοϊκά στο δικαίωμα της αυτοδιάθεσης υπό ένα πολυεθνικό πρίσμα, αλλά υπάρχει κι ένα άλλο τμήμα πολύ πιο απρόθυμο απέναντι σε αυτή την ιδέα».
Το 2012, όταν οι συνέπειες της οικονομικής κρίσης ήταν πιο σκληρές, η CUP (Υποψήφιοι Λαϊκής Ενότητας) μπήκε για πρώτη φορά στο Κοινοβούλιο της Καταλονίας με μια μικρή αντιπροσωπεία τριών βουλευτών.
Το κόμμα, το οποίο οργανώθηκε μέσα από τις συνελεύσεις, μπήκε στα αυτόνομα θεσμικά όργανα για να εισαγάγει έναν λόγο υπέρ της ανεξαρτησίας με επαναστατικές και αντικαπιταλιστικές αποχρώσεις, που προηγουμένως απαντιόταν μόνο στους δρόμους.
Κατά τη γνώμη του Μπενέτ Σαλέγιας, δικηγόρου και βουλευτή του εν λόγω κόμματος στο Κοινοβούλιο της Καταλονίας, «το CUP προέρχεται από την πολιτική παράδοση του αντιδικτατορικού αγώνα, η οποία εμπνέεται από τις ιδεολογίες της εθνικής απελευθέρωσης και δεν αποδέχτηκε τη νέα έννομη τάξη που επέβαλε το ισπανικό Σύνταγμα».
Μετά τις εκλογές του 2015, το CUP διαθέτει 10 βουλευτές, με ισχυρή πολιτική επιρροή στο Κοινοβούλιο της Καταλονίας.
«Η αξίωση του δικαιώματος αυτοδιάθεσης, η ιδέα ότι ο λαός των Καταλανών είναι κυρίαρχος να αποφασίσει για τον εαυτό του ή η πρακτική της αστικής ανυπακοής είναι έννοιες της ριζοσπαστικής Αριστεράς, τις οποίες η CUP έχει μεταφέρει στους θεσμούς», θεωρεί ο Σαλέγιας.
Ο αντικαπιταλιστικός σχηματισμός, ο οποίος πιστεύει σε ένα μοντέλο συμμετοχικής δημοκρατίας ως ριζοσπαστικού τρόπου λήψης αποφάσεων στην πολιτική, αντιλαμβάνεται την ανεξαρτησία ως ένα μέσο κοινωνικού μετασχηματισμού και συμμετέχει με το Junts pel Sí στην προετοιμασία του προγράμματος για το δημοψήφισμα περί ανεξαρτησίας.
Για να φτάσει εκεί, όμως, η CUP έπρεπε να διαχειριστεί πολλές αντιφάσεις που την έφεραν στο χείλος της κατάρρευσης.
Πρόσφατα, με αντάλλαγμα τη λήψη των απαραίτητων μέτρων για την αυτοδιάθεση, οι αριστεροί υποστηρικτές της ανεξαρτησίας αποτέλεσαν το κύριο στήριγμα της κυβέρνησης του JxSí, «μιας κεντροδεξιάς πολιτικής οργάνωσης, που εφάρμοσε νεοφιλελεύθερες οικονομικές πολιτικές με βάση τις δημοσιονομικές περικοπές», λέει ο δημοσιογράφος Ιγνάσι Φραντς.
Για τον καθηγητή του Συνταγματικού Δικαίου Μάρκο Απαρίθιο, «το σχέδιο για την αυτοδιάθεση της Καταλονίας διαθέτει ένα ισχυρό δυναμικό αλλαγής που συνδέεται με την Αριστερά, όμως η πολιτική ατζέντα απορροφάται από το ζήτημα της ανεξαρτησίας».
Σύμφωνα με τον καθηγητή, «αποτέλεσμα αυτού είναι πολλές συζητήσεις πάνω σε θέματα κοινωνικού προβληματισμού να μένουν στο περιθώριο».
Πώς το βλέπει το ΚΚΕ
Ο «Ριζοσπάστης» αναφέρει σχετικά τα εξής:
«Η όλη κλιμάκωση της ενδοαστικής σύγκρουσης με το αίτημα ανεξαρτητοποίησης της Καταλονίας, που προωθούν ισχυρά καπιταλιστικά συμφέροντα, καταφέρνει να εγκλωβίζει και λαϊκά στρώματα. Ετσι επιτυγχάνεται από την αστική τάξη – αξιοποιώντας τις υπαρκτές εθνοτικές ιδιομορφίες και τη μεγάλη επιχείρηση καταστολής από το ισπανικό κράτος – να βάζει τους εργαζόμενους να παλεύουν κάτω από ξένες σημαίες, αντί τον πραγματικό αντίπαλο, που είναι οι εκμεταλλευτές τους, είτε είναι Ισπανοί είτε Καταλανοί. Ωστόσο, στην Καταλονία υπάρχουν και αντιτιθέμενα συμφέροντα μέσα στην αστική τάξη, που θεωρούν ότι πιθανή απόσχιση θα δημιουργούσε προβλήματα και στις δύο πλευρές. Γίνεται λόγος ότι η Ισπανία θα μπορούσε σε μια τέτοια περίπτωση να χάσει το 20% του ΑΕΠ της ή 220 δισ. ευρώ, αλλά και το κεφάλαιο της Καταλονίας θα έχανε τη σύνδεση με την ΕΕ (θα έπρεπε να ξεκινήσει νέα διαδικασία επανένταξης) και την οικονομική ισχύ που έχει τώρα. Να σημειώσουμε ότι μόνο η θυγατρική της αυτοκινητοβιομηχανίας «Φολκσβάγκεν», «Σέατ», που έχει έδρα σε περιοχή κοντά στη Βαρκελώνη, είναι η πρώτη εξαγωγική εταιρεία της Ισπανίας, συνολικά το 80% της παραγωγής της εξάγεται και μόνο για το 2016 είχε τζίρο 8,6 δισ. Η Καταλονία επίσης καταλαμβάνει την πρώτη θέση σε ολόκληρη την Ισπανία στους τομείς βιομηχανίας, κλωστοϋφαντουργίας (τέσσερις στις έξι εταιρείες ένδυσης έχουν την έδρα τους εκεί) και σημαντική θέση στη βιομηχανία τροφίμων και ποτών. Επίσης, ενδιαφέρον είναι ότι το 50% των γερμανικών εταιρειών στην Ισπανία εδρεύουν στην Καταλονία.»
«Δεν είναι τυχαίο ότι το σοσιαλδημοκρατικό Σοσιαλιστικό Κόμμα, το κυβερνών στην Ισπανία Λαϊκό Κόμμα, το φιλελεύθερο συνονθύλευμα «Πολίτες» έχουν τοποθετηθεί κατά της ανεξαρτησίας, όπως κριτικό είναι και το σοσιαλδημοκρατικό μόρφωμα «Ποδέμος» ή η ρεφορμιστική «Ενωμένη Αριστερά», που ασκούν κριτική στη σκληρή κατασταλτική τακτική του Ραχόι και ζητούν «δημοκρατικό διάλογο» ή και γενικόλογα «δικαίωμα στην αυτοδιάθεση».
«Χαρακτηριστικά, ο γενικός γραμματέας των Καταλανών Podem, Αλμπάνο Ντάντε Φατσίν, κάλεσε τα μέλη τους να προσέλθουν στην ψηφοφορία παρότι δεν θεωρεί πως η διαδικασία πληροί όλες τις συνταγματικές εγγυήσεις που θα ήθελε. Η «αριστερή» δήμαρχος της Βαρκελώνης, Αντα Κολάου, είπε πως δεν ταυτίζεται ούτε με το «ναι», ούτε με το «όχι» στο δημοψήφισμα και προσανατολίζεται να ψηφίσει άκυρο ή λευκό.»
