Συνέντευξη στη Μαρία Λυμπεροπούλου
Παρακολουθήσαμε την παράσταση «Η Μαζώχτρα» του Αργύρη Εφταλιώτη, που παρουσιάζεται για πρώτη φορά επί σκηνής, στο Μικρό Γκλόρια, σε σκηνοθεσία Κώστα Παπακωνσταντίνου. Ανακαλύψαμε μια δυνατή ομάδα ηθοποιών που έχει κατακτήσει απόλυτα το κείμενο και με απλά αλλά έξυπνα σκηνοθετικά ευρήματα καθηλώνει τονθεατή. Τελικά υπάρχουν ακόμα “μικρές” θεατρικές σκηνές που δημιουργούν “μικρά θαύματα”.
Για την παράσταση μιλάει στο Press Publica ο σκηνοθέτης Κώστας Παπακωνσταντίνου.
Γιατί επιλέξατε το θεατρικό έργο του Αργύρη Εφταλιώτη «Η Μαζώχτρα» ;
Πρόκειται για μια ψυχογραφική διείσδυση που μεταφέρεται για πρώτη φορά επί σκηνής.Η «Μαζώχτρα» πέρα από το ότι είναι μια υπέροχη ιστορία, μας δίνει και την δυνατότητα να πούμε κάτι δικό μας, απολύτως σημερινό. Στο διήγημα, από μια κουβέντα, ξεσπά μεγάλο κακό στο χωριό: καταστρέφεται γιατί κανείς δεν κάθεται να σκεφτεί τις πραγματικές αιτίες του κακού. Χωρίς δεύτερη σκέψη υιοθετούν το ψέμα και στοχοποιούν τον ξένο, τον διαφορετικό. Ποια είναι όμως, η ρίζα του κακού που μας βρήκε;Εύκολες λύσεις δεν υπάρχουν. Πρέπει να στοχαστούμε.
Παρουσιάζεται στο θέατρο το διήγημα, χωρίς να υποστεί διασκευή και χωρίς τη χρήση αφηγητή. Γιατί επιλέγετε αυτόν τον δρόμο, ποιά σημεία φωτίζει;
Η μεταφορά λογοτεχνικών κειμένων στο θέατρο είναι μια τάση σχετικά πρόσφατη. Σε κάθε περίπτωση, δεν υπάρχει μια ισχυρή παράδοση σε αυτό το είδος θεάτρου. Πώς, λοιπόν, ανεβάζεις ένα λογοτεχνικό έργο στο θέατρο; Με ποιον τρόπο; Ποιους δρόμους, ποια θεατρική φόρμα ακολουθείς;Οι πιο συνηθισμένες λύσεις που δίνουν οι σκηνοθέτες είναι 2: η διασκευή του κειμένου ή/και η χρήση αφηγητή. Στην πρώτη περίπτωση, το κείμενο αλλοιώνεται και χάνει την αξία του. Η δεύτερη, είναι αντιθεατρική. Εμείς, ως ομάδα, ξεκινώντας με την πρώτη παράστασή μας τους «Χαλασοχώρηδες» του Αλ.Παπαδιαμάντη και τώρα με την «Μαζώχτρα» του Αργύρη Εφταλιώτη κάνουμε μια καινούρια πρόταση.
Η ιστορία του έργου αφήνει μια γλυκόπικρη γεύση. Τελικά ο έρωτας βάλλεται από τις κοινωνικές συνθήκες;
Τα πάντα επηρεάζονται από τις κοινωνικές συνθήκες. Ο έρωτας είναι ζωή κι ομορφιά. Στην ιστορία μας είναι η κινητήρια δύναμη που αμφισβητεί τους κανόνες, ανατρέπει τις κυρίαρχες ισορροπίες και φυσικά δέχεται καταστολή.
Ο ήρωας, ο Πανάγος, δρα σύμφωνα με το πάθος από τη μια και τελικά συμβιβάζεται με τη λογική. Επέρχεται ο θάνατος του. Είναι ίσως μια μεταφορά, ο θάνατος που μπορεί να επιφέρει η άκρατη λογική σε έναν άνθρωπο;
Ο Πανάγος είναι αρχοντόπουλο. Έχει μια κοινωνική θέση που πρέπει να επαληθεύσει. Το πάθος είναι ο αστάθμητος παράγοντας, η ρωγμή. Ο Πανάγος δεν πεθαίνει από άκρατη λογική. Πέφτει θύμα των προκαταλήψεων που κι ο ίδιος υπερασπίζεται. Για την Ασήμω, μετά την προδοσία της αγάπης τους, ο Πανάγος γίνεται ταξικός εχθρός και τον χτυπάει με τα δικά του όπλα.
Η πρωταγωνίστρια –μαζώχτρα, η Ασήμω, προδίδεται και αποφασίζει να εκδικηθεί. Τι σημαίνει εκδίκηση και πόσο αλλοτριώνει τον άνθρωπο; Σε αντιδιαστολή βρίσκεται η “Μιχάλαινα¨, στον επίλογο του έγου, που αν και προδομένη αποφασίζει να πράξει με σύμμαχο την αγάπη.
Το μίσος αλλοτριώνει τον άνθρωπο ή την κοινωνία. Η εκδίκηση είναι αντίδραση. Εγώ αντιλαμβάνομαι την Ασήμω ως επαναστάτρια. Δεν αποδέχεται την κοινωνική αδικία και αποφασίζει να αντεπιτεθεί. Η Μιχάλαινα από την άλλη, αποδέχεται τους κανόνες και παραμένει συνεπής ως το τέλος. Θεωρώ πως η διαφορά της Ασήμως με τη Μιχάλαινα δεν έχει να κάνει με την αγάπη. Απλώς, η Ασήμω είναι φτωχή εργάτρια και η Μιχάλαινα αρχόντισσα.
Μια φράση του έργου αναφέρει “το φως το διώχνει πάντα το σκότος”. Η κάθαρση επέρχεται στο έργο και εν γένει στη ζωή;
Νομίζω πως ο Εφταλιώτης χρησιμοποιεί αυτή την φράση ειρωνικά. Όπως την συντάσσει, δεν είναι σαφές ποιο είναι το υποκείμενο και ποιο το αντικείμενο της πρότασης. Στην ιστορία της Μαζώχτρας, θριαμβεύει το κακό με ευκολία. Οι ήρωες του Εφταλιώτη ενώ μιλούν για ελευθερία, στην πραγματικότητα είναι δέσμιοι των δικών τους προκαταλήψεων. Αυτή είναι η ρίζα του κακού.
Ταυτότητα Παράστασης
Κείμενο: Αργύρης Εφταλιώτης
Σκηνοθεσία: Κώστας Παπακωνσταντίνου
Βοηθοί Σκηνοθέτη: Δήμητρα Μητροπούλου, Χρήστος Χριστόπουλος
Επιμέλεια κίνησης: Μαργαρίτα Τρίκκα
Σκηνικά-Κοστούμια: Ζωή Αρβανίτη
Μουσική: Βασίλης Κουτσιλιέρης
Φωτισμοί: Γιώργος Αγιαννίτης
Φωτογραφίες: Νίκος Βαρδακαστάνης
Ερμηνεύουν: Θοδωρής Θεοδωρίδης, Αγγελική Μαρίνου, Δημοσθένης Ξυλαρδιστός
