Μια απολαυστική συνέντευξη που είχε δώσει τον Δεκέμβριο του 2004 ο Κωστής Στεφανόπουλος στους schooligans λίγο πριν φύγει από το Προεδρικό Μέγαρο.
9 Δεκεμβρίου 2004, 6.50 μ.μ.
O φρουρός του Προεδρικού Μεγάρου κοιτάζει καχύποπτα πέντε άτομα με τζιν και αθλητικά. «Τι θέλετε;» «Έχουμε ραντεβού με τον Πρόεδρο». Ένας άντρας της ασφαλείας μας οδηγεί στην αίθουσα αναμονής.
Πριν τέσσερα χρόνια είχαμε ξαναβρεθεί εδώ – με πολύ τρακ τότε – για μια συνέντευξη που, καθώς ο Πρόεδρος δεν δίνει συνεντεύξεις, είχε χαρακτηριστεί «αποκαλυπτική», «εξομολογητική» κλπ. Η αλήθεια είναι ότι ήταν απλώς χαριτωμένη: «Κάνατε κοπάνες στο σχολείο;» («Ποτέ!»), «Έχετε σπάσει κανένα βάζο στο Προεδρικό Μέγαρο;» («Όχι και ενοχλούμαι πολύ όταν κάνουν οι άλλοι ζημιές. Διότι δεν είναι δικό μας, είναι του κράτους»), «Δεν βαριέστε ποτέ στις κοινωνικές εκδηλώσεις;» («Καμιά φορά, ναι, βαριέμαι. Αλλά -τι να κάνω; – κάθομαι!»)
Η πιο ουσιαστική κουβέντα που είχαμε κάνει τότε ήταν αυτή για τον Οδυσσέα Τσενάι, τον Αλβανό σημαιοφόρο: «Eτούτο το παιδί μάς πείραξε μόνο και μόνο επειδή είναι Αλβανός. Εάν στη θέση του ήταν ο γιος του Αμερικανού πρέσβη, θα ενοχλείτο άραγε ο κόσμος; Δεν νομίζω!»
Το ρολόι του τοίχου χτυπάει 7. Η γραμματέας ζητά να την ακολουθήσουμε. «Κύριε Πρόεδρε ήρθαν οι Schooligans». «Χαίρω πολύ που σας ξαναβλέπω», λέει εκείνος και μας σφίγγει θερμά το χέρι. Πιάνουμε την κουβέντα -πάγος δεν υπάρχει για να σπάσει. Υπάρχει μόνο αγωνία να προλάβουμε (15 λεπτά καιρό μας έδωσε η γραμματέας) και να δεχτεί ο Πρόεδρος να μιλήσει χύμα για όλα.
Kύριε Πρόεδρε, όλα τα παράπονα που θέλουμε να σας πούμε για την παιδεία συνοψίζονται σε μια δήλωση που βρήκαμε: «Το σχολείο συσσωρεύει μόνο γνώσεις και στραγγαλίζει τη δημιουργική πρωτοβουλία». Το είπε ο Γεώργιος Παπανδρέου το… 1957!
Δυστυχώς αυτό εξακολουθεί να ισχύει και τώρα.
Ακριβώς! Τόσο δύσκολο είναι να αλλάξουν μερικά πράγματα;
Δεν ξέρω, παιδιά. Ίσως είναι πολύ δύσκολο το πρόβλημα.
Οι κυβερνήσεις δεν φταίνε;
Α ναι, δεν υπάρχει αμφιβολία γι’ αυτό. Κάνουμε τόσες επεμβάσεις στην παιδεία που καταλήγουν να είναι εις βάρος της. Θέλω όμως να σας βεβαιώσω ότι όποιος είναι Υπουργός δεν κοιμάται, προσπαθώντας κάθε φορά να βρει κάτι καλύτερο. Άγχονται οι Υπουργοί Παιδείας, άγχονται!
Τι να το κάνουμε το άγχος; Σημασία έχει το αποτέλεσμα!
Δε λέω ότι με το άγχος δικαιολογώ τις πράξεις τους, αλλά σας λέω ότι είναι ειλικρινείς άνθρωποι που προσπαθούν. Άλλο το αν αποτυγχάνουν, είτε διότι η κρίση τους δεν είναι σωστή, είτε διότι δεν έχουν καλούς συμβούλους, είτε… ό,τι θέλετε. Όχι όμως ότι αδιαφορούν!
Να σας πούμε κάτι για το οποίο συστηματικά αδιαφορούν… Το 1964 ο Ευάγγελος Παπανούτσος είχε δηλώσει ότι «Το μάθημα της Σεξουαλικής Διαπαιδαγώγησης μπαίνει άμεσα στα ελληνικά σχολεία».
(χαμογελάει) Και μόλις ο Παπανούτσος αντικαταστάθηκε από κάποιον άλλο, …η υπόσχεσίς του πέταξε στον ουρανό! Μπορεί να βρει κανείς άπειρα τέτοια παραδείγματα, παιδιά.
Η δική σας γνώμη ποια είναι; Πρέπει να μπει η Σεξουαλική Διαπαιδαγώγηση στα σχολεία;
Υπάρχει τόση εκατέρωθεν επιχειρηματολογία που διστάζω να ταχθώ με το ένα ή το άλλο μέρος.
Μα πώς είναι δυνατόν, κύριε Πρόεδρε, να διστάζετε; Το ξέρετε ότι τα περισσότερα παιδιά κάνουν έρωτα πριν τελειώσουν το Λύκειο; Ξέρετε ότι η ενημέρωσή τους προέρχεται από συνομηλίκους και πορνογραφικό υλικό; Ξέρετε ότι μία στις τέσσερις Ελληνίδες έχει κάνει έκτρωση;
(σκεφτικός) …Μετά από αυτά που μου λέτε, λέω κι εγώ ναι, να μπει το μάθημα. Αλλά δεν είμαι καθόλου βέβαιος για την ορθότητα και την επιστημονική στήριξη της απαντήσεώς μου.
Μα οι επιστήμονες είναι οι πρώτοι που το ζητάνε!
Ας μπει στις δύο τελευταίες τάξεις του Λυκείου.
Μπράβο!… Συμφωνείτε με την άποψη του Αρχιεπισκόπου ότι η ομοφυλοφιλία είναι κουσούρι;
Αυτή είναι η κοινωνικώς κρατούσα άποψη, αν θέλουμε να λέμε την αλήθεια.
Αν ο εγγονός σας σάς έλεγε κάποια στιγμή ότι είναι ομοφυλόφιλος, πώς θ’ αντιδρούσατε;
Ε δεν θα μου άρεσε! Δεν ξέρω πώς θ’ αντιδρούσα. Θα προσπαθούσα να του πω μερικά πράγματα, τα οποία φυσικά δεν θα τα άκουγε, αν ήταν ισχυρή αυτή η παρόρμησή του. Οπότε κατ’ ανάγκην θα τ’ ανεχόμουνα. Τι άλλο να κάνω;
Όταν κάνετε παρεμβάσεις σ’ ένα θέμα της επικαιρότητας, λέτε τις δικές σας απόψεις ή λέτε αυτό που νομίζετε ότι εκφράζει τον μέσο Έλληνα;
Όχι, λέω τις δικές μου απόψεις.
Για τον Μπους τι άποψη έχετε;
Δεν καλούμαι, παιδιά, να εκφραστώ για τον Μπους και δεν πρέπει να εκφραστώ για τον Μπους. Όταν είσαι σε μια θέση επίσημη δεν είναι σωστό να τα βάζεις με τον αρχηγό ενός άλλου κράτους, διότι δεσμεύεις το κράτος σου ή το βάζεις υπό κατηγορίαν. Δεν μου επιτρέπεται να εκφράζω τα εσωτερικά μου αισθήματα, όταν η χώρα μας έχει τόσες ανάγκες και τόσες δεσμεύσεις με την Αμερική. Πώς θα βγω εγώ λοιπόν να κάνω τον έξυπνο; Μήπως γιατί έτσι θα γίνω πιο δημοφιλής;
Στον Κλίντον όμως τα είχατε πει χύμα.
Σ’ εκείνη την ομιλία απλώς προέβαλα τα δίκαια του τόπου μας. Δεν τον έβρισα τον άνθρωπο.
Βγάλατε ένα παράπονο.
Ένα παράπονο, ναι, το οποίο έβγαινε από μέσα μας.
Νιώθατε άγχος εκείνη τη στιγμή;
Καθόλου. Θεώρησα ότι είχαμε τόσο δίκιο, που δεν είχα καμία αμφιβολία για την ορθότητα όσων έλεγα.
Δε σας παραπονέθηκε ποτέ κανείς Αμερικανός γι’ αυτό;
Το μόνο που μας είπανε μετά είναι ότι δεν τους είχαμε ενημερώσει ότι πρόκειται να κάνουμε μια τέτοιου είδους ομιλία και βρέθηκε ο Κλίντον απροετοίμαστος.
Πολλοί Έλληνες τη θεωρούν ως την πιο επιτυχημένη ομιλία σας.
(κάνει έναν αστείο μορφασμό) …Σιγά!
Εσείς ποια θεωρείτε τη μεγαλύτερή σας επιτυχία ως Πρόεδρος αυτά τα 10 χρόνια;
Το ότι είχα πολλές επαφές με τον κόσμο.
(Χτυπάει το τηλέφωνο. Είναι αυτό που φοβόμαστε: Η γραμματέας του τον ειδοποιεί ότι είναι ώρα για το επόμενο ραντεβού. Η απάντηση του Προέδρου μας καθησυχάζει: «Τι να του κάνω του κυρίου Chris; Τώρα έχω τα παιδιά. Ας περιμένει λίγο.»)
Είναι ένας παλιός μου φίλος, παιδιά. Ο κύριος Chris Σπύρου, Ελληνοαμερικανός, εκπρόσωπος του Δημοκρατικού κόμματος εν Ελλάδι.
Γερουσιαστής;
Όχι, απλώς ανακατεύεται με τα πολιτικά.
Διαβάσαμε πρόσφατα ότι κάποιοι γερουσιαστές των Η.Π.Α. πήγανε στην κατεχόμενη Κύπρο. Ήταν η πρώτη αποστολή ξένων που έφτασε στο τουρκικό αεροδρόμιο.
Αυτό ακριβώς είναι το άσχημο! Το ότι άνοιξαν το αεροδρόμιο, όχι το ότι πήγαν γερουσιαστές. Απ’ τη στιγμή που το άνοιξαν, όποιος και να πάει, είναι δυσάρεστο.
Τζάμπα τα είπατε στον Κλίντον για την Κύπρο!
Αυτοί εκδικούνται το «όχι» των Ελληνοκυπρίων στο σχέδιο Ανάν.
Ευκαιρία θέλανε! Πάτημα!
Δεν ξέρω, μπορεί να θέλανε και πάτημα. Το βρήκαν πάντως το πάτημα. Τώρα αν καλώς ή κακώς είπαν το «όχι» οι Ελληνοκύπριοι, είναι μια μεγάλη υπόθεση.
Εσείς δεν είχατε άποψη τότε;
Εγώ είχα μια άποψη, την οποία άφησα εμμέσως να εκφραστεί.
Δηλαδή;
Είπα «να μην κρίνουν με συγκινησιακά κριτήρια, να κρίνουν με τη λογική τους».
Και τελικά κρίνανε με τι;
Και με συγκινησιακά κριτήρια… Γιατί όταν βγαίνει ο κύριος Παπαδόπουλος και λέει ότι «Εγώ παρέλαβα δημοκρατία, δεν μπορώ να αποδώσω κοινότητα»… Αυτό το ήξερε απ’ την πρώτη στιγμή! Εφόρτισε με αυτό τον τρόπο τους Κυπρίους. Δεν ξέρω, μπορεί να είχαν και δίκιο. Αλλά τώρα βρίσκουμε πολλές δυσκολίες και μεταξύ άλλων βρίσκουμε και τη δυσκολία να μην αναγνωρίζεται η Κύπρος από την Τουρκία προ της ενάρξεως των συζητήσεων για τη χορήγηση ημερομηνίας (σ.σ. Η συζήτηση γίνεται μια εβδομάδα πριν τη Σύνοδο της Ευρωπαϊκής Ένωσης).
Στα 10 χρόνια που είστε Πρόεδρος ποια θεωρείτε τη μεγαλύτερή σας αποτυχία;
Δεν υπήρχαν περιθώρια αποτυχίας, γιατί δεν υπήρχαν περιθώρια ενεργείας!
(γέλια) Έστω κάτι για το οποίο μετανιώσατε!
Δεν θυμάμαι… Οι μέρες περνάνε ασήμαντες στην Προεδρία.
Είναι ένα παράπονό σας αυτό;
Μια διαπίστωση.
Πικρή διαπίστωση!
Προσπάθησα να βρω τρόπους να παρεμβαίνω όσο ήταν δυνατόν, χωρίς να παραβιάζω τις διατάξεις του Συντάγματος.
Θα θέλατε να έχει ο Πρόεδρος περισσότερες αρμοδιότητες;
Ασφαλώς! Ή τουλάχιστον να μπορεί να μιλήσει περισσότερο και κατ’ ιδίαν και δημοσία. Βέβαια δεν ξέρουμε ότι ο οιοσδήποτε Πρόεδρος θα κάμει σωστή χρήση αυτού του δικαιώματος, αν του αναγνωριστεί. Δεν είναι σωστό να συγκρούεται ο Πρόεδρος με την κυβέρνηση. Ο Πρόεδρος πρέπει να διευκολύνει την κυβέρνηση και όχι να κάνει αντιπολίτευση.
Έτσι όμως καταλήγει ο ρόλος να είναι διακοσμητικός.
Ναι, είναι διακοσμητικός ο ρόλος σε πάρα πολλά. Αλλά έστω και διακοσμητικός, δεν παύει να είναι ρόλος. Εξαρτάται πώς θα τον παίξει κανείς. Είναι σαν τον οργανοπαίχτη του ακορντεόν που τεντώνει ή κλείνει το ακορντεόν κατά βούληση, αρκεί να αποδώσει σωστά τους ήχους.
Εσείς τους αποδώσατε σωστά;
Δεν ξέρω, θα το κρίνει ο κόσμος.
Ο κόσμος λέει ότι είστε ο καλύτερος ακορντεονίστας που πέρασε…
Είμαι ιδιαίτερα ευαίσθητος σ’ αυτά που λέει ο κόσμος. Από κει και πέρα, τι να πω; Να τα επιβεβαιώσω ή να τ’ αρνηθώ;
Ποιο είναι το πιο αρνητικό σχόλιο που έχουνε πει για εσάς;
Το ότι υποστήριζα πολιτικά τη μία πλευρά.
|
Ποια πλευρά; (Διακόπτουμε τη συνέντευξη για να αλλάξουμε κασέτα. Επειδή καθυστερούμε να βρούμε καινούρια, ο Πρόεδρος προτείνει να μας δώσει εκείνος). |
||||
|
||||
Συμφωνείτε με την άποψη ότι πρέπει ο Πρόεδρος να εκλέγεται από το λαό;
Τι γραφείο; Δικηγορικό;
Ο Πρόεδρος δεν παίζει ποδόσφαιρο (βλ. Καραμανλής), δεν ξέρει κομπιούτερ (βλ. Παπανδρέου), δε λέει ανέκδοτα (βλ. Χριστόδουλος). Τα δικά του «ανοίγματα προς τη νεολαία» έγιναν, άθελά του, με τις ειλικρινείς και τολμηρές δηλώσεις που έκανε κατά καιρούς.
